Kvinnene var der

Kvinnene var der

^{av Inger-Kristine Riber og Reidun Horvei}

Marta Georgina Larsen (1803-1887) – mellom bylgjene, i ny jord. Ho fødde eit barn medan skipet vogga på havet. Medan mennene bygde framtida, var det hennar hender som vogga borna, var det hennar blikk som såg mot horisonten. Ho skapte framtid, med pust frå fortid, med steg i salt, med song i storm.

Guri Endreson Rosseland (1813-1881) – stål i hjarta, mot i hendene. Ho såg mannen og sønene falla for Sioux-opprøret. Men ho bar dei levande vidare, over slettene. Ei kvinne med kraft, legende blant folket, som heldt trua gjennom stormar og tap. Ho kjende at myrkret kan truga, men aldri vinna. At hjarta kan slitna/brista, men aldri stilna.

Caroline Dorothea Preus (1829-1880) – ei røyst i dagbøkene, prestekona som skreiv sanninga mellom linene. Kalde veggar, små born, ein ny verd å byggja. Ho tala om kvinna si rolle, om tanken sin fridom, med ord som levde vidare. For ord kan endra, for ord kan veksa, for ord kan sy saman det som er rive.

Margreta Nilsdatter Nesheim (1830-1924) – frå Granvin til Chicago, utan pengar, utan vern, men aldri utan vilje. Ho overlevde svik og sjukdom, reiste seg, skapte ein heim. Ei kvinne av styrkje, ein arv av mot. Fordi styrkje ikkje er ropet frå fjelltoppane, men stega du tar når bakken ristar.

Gjertrud Rumohr Haug (1833-1909) – åtte veker i storm og svolt, barnehand i si, eit nytt land framfor seg. Ho sydde, ho bygde, ho heldt bygda saman. Ho skapte heim av nye røter og gamle draumar. Fordi heim er ikkje berre plassen du kjem frå, men vona du ber i hendene.

Rakel Tonette Atlaksdatter Ovedal (1841-1923) – ei stille kraft, fire born, flytte frå stad til stad. Fann seg til rette, bygde eit liv av lite. Ho bar historia vidare i kvardagen, i samhaldet. For historia er ikkje berre dei store hendingane, men dei små, usynlege liva som bar verda vidare.

​​Anna Slinde (1861-1946) – eit liv i arbeid, eit liv i rørsle. Ho reiste over havet, men røtene sat djupt. Ho bar sylvet i kjolesaumen og draumane i hjarta, bygde ein heim der det før var ukjend land. For nokre reiste og kom aldri att, nokre kom heim og fann verda endra. Ho stod der, mellom to land, og heldt fast.

Lina Svåi (1892-1990) – reiste som ung, lengta attende. Gjennom stormar, brannar, svolt, eit liv på prærien. Men hennar hender forma jorda, hennar song levde vidare. Fordi songen hennar var ikkje berre hennar eigen, men ein song som reiste gjennom tidene.

Kvinnene var der. Dei stod i vinden, bar liva fram, bygde bruer mellom framande land. Historia fortel om dei – og me lyttar. For historia vert ikkje berre fortald – ho vert kjend.

_{Bilete nytta til illustrasjon: med løyve frå Norwegian-American Historical Association.}